|
میخک قرنفلی گیاهی چند ساله از جنس
Dianthus و خانواده Caryophyllaceae بومی منطقه مدیترانه است ولی محدوده
دقیق آن با توجه به کشت گسترده آن در 2000 سال گذشته ناشناخته است.
|
|
|
|
گل میخک قرنفلی در دنیا از دوران
باستان محبوب بوده و در مراسم های مختلفی در بسیاری از کشور ها به عنوان
نماد شناخته میشود و کاربرد دارد. مثلاً میخک قرمز در روز اول ماه می به
عنوان نماد جنبش کارگری در برخی از کشورها ، از جمله اتریش ، ایتالیا و
یوگسلاوی سابق میباشد. میخک قرمز همچنین نمادی از انقلاب پرتغال است.
|
|
|
|
همچنین میخک گل ملی اسپانیا و اسلوونی
، و گل ایالتی از جامعه خودمختار جزایر بالئارس است. گل ایالت اوهایو ،
میخک قرمز مایل به زرد است.
|
|
|
|
همچنین میخک گل ملی اسپانیا و اسلوونی
، و گل ایالتی از جامعه خودمختار جزایر بالئارس است. گل ایالت اوهایو ،
میخک قرمز مایل به زرد است.
|
|
|
|
خانواده Caryophyllaceae (میخک)
گیاهانی علفی و بوته‌ای هستند و گاه با انشعابات و شاخه‌های فشرده بوته‌های
بالشتکی یا کوسنی شکل را تشکیل می‌دهند. برگها ساده ، بدون دندانه ، باریک
، کشیده یا درفش مانند ، دارای گوشوارک و یا فاقد آن است. در گیاهان این
تیره برگها معمولا فاقد دمبرگ هستند و در قاعده بهم متصل و ساقه در محل
اتصال آنها متورم و برجسته میشود. گل اذین عموما گرزن دوسویه با گلهای
نرماده ، گاهی نیز تک جنس و یا پلی‌گام هستند.گلپوش ساده یا مضاعف ، کاسه
دارای 5 قطعه آزاد یا کم و بیش بهم پیوسته ، جام گل همیشه آزاد ، گلبرگها
ناخنک‌دار یا بدون آن و جام در سطح درونی و در ناحیه گلو دارای زایده‌ای
ناخنکی است که از کاسه قابل تشخیص است. تعداد پرچمها متغیر و برابر با
قطعات سایر حلقه‌ها یا کمتر از آنها است. مادگی دارای تخمدان زبرین یا نیمه
زیرین مرکب از 1 تا 5 برچه بهم پیوسته است.
|
|
|
|
گل میخک گسترش وسیعی در سطح جهان
دارد، و استفاده از آن به عهد باستان بر می گردد. یونانیان و رومیان قدیم
آشنایی کافی با این گل داشتند و حلقه های بافته شده از گل میخک تاج سر
قهرمانان ورزشی را تشکیل می داد. نام Dianthus توسط تئوفراستوس فیلسوف نام
آشنای یونانی در 300 سال قبل از میلاد با ترکیب دو کلمه Dios (به معنی خدا)
و anthus ( به معنی گل) معرفی شده است. سپس لینه نام علمی Dianthus
caryophyllus را برای این گل انتخاب کرد.
|
|
|
|
این گیاه که در طول رشد به 80 سانتی
متر بلندی میرسد دارای برگهای به رنگ سبز مایل به زرد و سبز مایل به
خاکستری و آبی مایل به سبز است. این برگها بلند و باریک میباشند و تا 15
سانتی متر می رسند.
|
|
|
|
گل ها بصورت مجزا و یا تا پنج تا با
هم در یک شاخه اصلی تولید می شوند و به قطر 3 تا 5 سانتی متر میرسند. آنها
بسیار معطر و رنگ اصلی گل ها، صورتی وارغوانی روشن است ، اما ارقام مختلفی
از آن در رنگ های دیگر ، از جمله قرمز ، سفید ، زرد و سبز ، توسعه یافته
اند.
|
|
|
|
برخی از متخصصین میخک ویلیام سیم را
بعنوان بهترین رقم معرفی شده تا به امروز می دانند. واریانتاها و اسپورتهای
جدیدی از این رقم هر ساله در دنیا عرضه می شود. ارقام زیاد دیگری هر ساله
در دنیا اصلاح می شوند.
|
|
|
|
تنها گلهای آبی، سبز و سیاه در میخک
بطور طبیعی دیده نشده است. محبوبترین رنگ گلها عبارتند از : قرمز، صورتی و
سفید. ارقامی با گلهای دارای سایه های از رنگ قرمز و صورتی نیز وجود دارند.
رنگهای دلخواه را می توان با رنگ کردن گلهای سفید رنگ ایجاد کرد. عطر خاص
گل میخک و عمر گلدانی (Vase life) طولانی، از دیگر ویژگیهای متمایز این گل
در مقایسه با سایر گلها می باشد.
|
|
|
|
تا دهه 1980 تولید گل بیشتر به
کشورهای مصرف کننده اصلی مثل ایالات متحده، ژاپن و آلمان محدود می شد، ولی
بتدرج کشت و کار این گل در کشورهایی که هزینه تولید در آن پایین تر بود
شروع شد. بطوریکه در حال حاضر عمده ترین کشورهای تولیدکننده میخک عبارتند
از: کلمبیا، فلسطین اشغالی، کنیا و اسپانیا. میخکهای تولیدی در این کشورها
به سمت کشورها و مناطق شمالی تر حمل می شوند. بطوریکه قسمت اعظم میخکهای
مورد نیاز بخش های شمالی آمریکا وارداتی هستند.
|
|
|
|
انتخاب رقم و ازدیاد در حال حاضر
هزاران رقم میخک در سطح جهان اصلاح و عرضه شده اند، برخی از آنها به شرایط
خاص محیطی سازگار هستند. تمام ارقام مورد استفاده جهت تولید گلهای بریدنی
گلخانه ای به دو صورت استاندارد و یا اسپری پرورش داده می شوند. در ارقام
استاندارد هدف تولید تک گلهای درشت می باشد در صورتیکه در ارقام اسپری
گلهای خوشه ای مجتمع در کنار هم تولید می شوند. ارقام استاندارد بطور
ژنتیکی قدرت تولید گلهای درشتر و بزرگتری دارند ولی ارقام اسپری بیشتر برای
تولید گلهای خوشه ای و مجتمع مناسب هستند. از ارقام معروف گلخانه ای میخک
سری سیم (Sim) را می توان نام برد مثل سویت ویلیام و ویلیام سیم.
|
|
|
|
میخک قرنفلی، نیاز به خاک کمی قلیایی با زهکشی خوب و مکانی با آفتاب کامل و کمی مرطوب دارد.
|
|
|
|
حذف جوانه ها در میخک با توجه به رقم و نوع هرس و تربیت می تواند
به دو صورت اسپری و یا استاندارد انجام گیرد. در انواع استاندارد جوانه های
جانبی تا گره ششم در زیر گل حذف می شوند تا گل انتهایی به اندازه کافی
بزرگ و مرغوب گردد. عمل حذف جوانه ها زمانی آغاز می شد که جوانه ها براحتی
قابل حذف کردن باشند، هر چند این کار سنگینی در پرورش میخکهای استاندارد
است، ولی انجام آن لازم و ضروری است. در انواع اسپری، جوانه انتهایی حذف می
شود تا گلهای جانبی یکنواختر شوند. حذف جوانه انتهایی برای به گل نشستن
جوانه های جانبی، در انواع استاندارد میخک نیز انجام پذیر است. حذف جوانه
انتهایی با گل دار شدن همزمان جوانه های جانبی، باعث عملکرد بالا و تولید
یکنواختتر خواهد شد ولی در عوض از کیفیت و اندازه گلها کاسته خواهد شد.
|
|
|
|
آبیاری سطحی بیشتر از سایر روشهای آبیاری در گلخانه های میخک
توسعه پیدا کرده است. هر چند که از روشهای دیگر آبیاری مثل آبیاری قطره ای،
بارانی و فارویی نیز به میزان زیادی استفاده می شود. مناسبترین رطوبت
تانسیومتری در اطراف ریشه ها برای میخک بین 300 تا 500 سانتیمتر است. تحت
شرایط نوری پایین رطوبت تانسیومتری کمتر از 300 سانتیمتر باعث تولید رشدی
نرم و طویل خواهد شد. در این شرایط کاهش میزان آبیاری تا حدی که گیاهان
تقریباً به حد پژمردگی برسند، بر میزان استحکام و قدرت ساقه ها خواهد
افزود. زمانیکه گلها در حال تشکیل و نمو هستند آبیاری منظم جهت افزایش
اندازه و رنگ گلها و همچنین افزایش طول عمر آنها بعد برداشت لازم و ضروری
است.
|
|
|
|
تغذیه : در تغذیه میخک مواردی که باید مدنظر گرفته شوند عبارتند
از: نوع کود مصرفی، مقدار آن، شرایط گلخانه از لحاظ مقدار نور، دما و مرحله
رشد گیاه، مقدار کود مصرفی براساس میزان بهینه عنصر مورد نظر در خاک با
رعایت مقدار هدر رفت آن محاسبه خواهد شد. مناسبترین مقدار ازت در خاک برای
تولید میخک 40 ـ 25 پی پی ام است و در این میان کودهای نیتراته نسبت به
انواع آمونیومی ترجیح داده می شود. مخصوصاً در شرایط کم نور و سرد زمستان
استفاده از کودهای آمونیومی به خاطر ایجاد رشد نرم پیشنهاد نمی گردد. از
تجمع ازت زیاد در خاک باید جلوگیری کرد چون باعث رشد ضعیف شاخه ها خواهد
شد. مناسبترین میزان پتاسیم خاک نیز بین 25 تا 40 پی پی ام انتخاب می شود.
پتاسیم پایین موجب کاهش رشد، عملکرد، طول ساقه و عمر بعدازبرداشت محصول
خواهد شد. بافت مردگی انتهایی کاسبرگ نیز مربوط به کمبود پتاسیم در گیاه
است. مقدار بهینه فسفر در خاک بین 5 تا 10 پی پی ام است و کمبود آن باعث
کاهش رشد خواهد شد. فسفر معمولاً بصورت کودهای سوپر فسفات یا سوپر فسفات
ترپل به خاک اضافه می شود. کمبود بر نیز می تواند موجب عارضه هایی در گل
میخک گردد. از جمله اینها می توان به شکافتگی کاسبرگ و سقط جوانه گل اشاره
کرد.
|
|
|
|
کاهش میزان بر برگ از حد مناسب (کمتر
از 20 تا 25 پی پی ام) موجب تولید میانگره های کوتاه، جوانه های گل چروکیده
و کوچک خواهد شد. کمبود در گلخانه هایی که در آنها از دی اکسیدکربن تزریقی
استفاده می شود و یا گلخانه هایی که نوسانات نوری در آنها زیاد است، بیشتر
دیده می شود. علائم کمبود بر در برگها بصورت حاشیه های نکروز شده آشکار می
شود. پاستوریزه کردن با بخار گرم به مدت طولانی، شرایط اسیدی (PH کمتر از
5/5) و همچنین زهکشی ضعیف از عوامل ایجاد کننده سمیت منگنز به شمار می
روند. در این شرایط رشد و عملکرد محصول کم شده، برگها چروک خورده و سوختگی
ارغوانی در نوک برگهای پایین پدیدار می شود. استفاده از بخار آب نیمه گرم،
افزایش PH خاک و افزودن کلات آهن از میزان سمیت منگنز خواهد کاست. باید
توجه کرد میزان نمکهای محلول در خاک از حد مناسب تجاوز نکند چون شوری و نمک
بالا از عملکرد، وزن تازه گلها و کیفیت آنها خواهد کاست. مناسبترین EC خاک
برای میخک به روش عصاره اشباع 5/2 میلی موس در سانتیمتر برآورد شده است.
مقدار عناصر غذایی موجود در بافت برای تولید میخکهای با کیفیت برتر
(Dianthus caryophyllus) عنصر غذایی مقدار ازت (درصد) 2/5 ـ 2/3 فسفر
(درصد) 3/0 ـ 2/0 پتاسیم (درصد) 6 ـ 5/2 کلسیم (درصد) 2 ـ 1 منیزیم (درصد)
5/0 ـ 2/0 آهن (PPM) 300 ـ 100 روی (PPM) 75 ـ 25 مس (PPM) 30 ـ 10 بر
(PPM) 100 ـ 30
|
|
|
|
دما
با اینکه بین ارقام مختلف میخک از لحاظ میزان حساسیت به دما و نور
اختلاف وجود دارد، ولی اکثر ارقام در شرایط دمای خنک و طول روزهای بلند گل
های مرغوبتری تولید می کنند. بهترین دمای پیشنهادی برای میخک ها جهت تولید
گلهای مرغوب 0C 10 در شب و 0C 13 تا 0C 16 درجه سانتیگراد در روز است. با
وجودیکه گل انگیزی در دماهای پایین (0C 5 ) تسریع می شود ولی نمو گل از
سرعت کمتری برخوردار است، بعنوان مثال زمان لازم از موقع گل انگیزی تا ظهور
جوانه گل 40 روز در 0C 10 و 17 روز در 0C 20 است. در 0C 10 رشد و نمو
جوانه گل و رسیدن آن به مرحله شکوفایی در عرض 100 روز و در دمای 0C 20 در
مدت 33 روز انجام می گیرد. باید توجه داشت افزایش دما به بیشتر از 0C 16
تاثیر معکوسی در کیفیت گلها دارد.و باعث کم شدن قطر گلها می شود. کاهش دما
به زیر دمای مطلوب کیفیت گل ها را افزایش داده اما عملکرد کاهش یافته، رشد
کند شده و عارضه شکافتگی کاسبرگ افزایش می یابد.دماهای بالای حد مطلوب بر
عملکرد محصول افزوده ، دوره رشد و تولید را کم کرده و باعث تولید شاخه های
ضعیف ، گل های کوچک شده و کیفیت ضعیف رنگ گل ها را موجب می گردد.
|
|
|
|
نور:
شدت و دوره نوری (فتوپریود) در گل انگیزی میخک موثر است. زمانیکه
شدت نور بالاست گل انگیزی سریعتر انجام می گیرد و تعداد کمتری برگ بر روی
ساقه ها تشکیل می شود. در شرایط شدت نور پایین وضعیت بر عکس میشود، گل
انگیزی به تعویق افتاده و برتعداد برگ ها بر روی ساقه ها افزوده می شود.
حداقل شدت نور برای حفظ و تدوام رشد در میخک 5 / 21 کیلو لوکس است. بین شدت
نور و طول روز جهت گل آغازی اثر متقابل وجود دارد. در شدت نور کم 20 تا 30
روز بلند و در شدت نور بالا 7 تا 14 روز بلند برای تشکیل گل در میخک نیاز
است. برای اینکه طول روز اثر لازم را در گل انگیزی داشته باشد باید یک
حداقل برگ بین 6 تا 8 برگ بر روی ساقه ها وجود داشته باشد. در روزهای بلند
از میزان شاخه زایی گیاهان کاسته میشود، به این خاطر لازم است گیاهان مادری
برای تهیه قلمه در روزهای کوتاه پرورش یابند. تراکم کاشت در میزان شدت نور
دریافتی موثر است. در مناطق با شدت نور کم می توان از نور مکمل استفاده
کرد و یا تراکم گیاهان را پایین آورد. در غیر اینصورت از تعداد شاخه های گل
دار کاسته شده، کیفیت وزن تر و خشک گل ها نیز پایین می آید. در حال حاضردر
گلخانه های تجاری میخک بطور متناوب 21 روز، روزهای بلند و 21 روز ، روزهای
عادی اعمال می شود. در صورتیکه بعد از دوره 21 روزه روزهای بلند ، روزهای
عادی با کمتر از 12 ساعت اعمال شود، در این صورت رشدهای جدید برای تولید گل
در دوره بعدی آغاز خواهد شد. دوره طولانی روزهای بلند سبب می شود اکثر
جوانه های جانبی تولید گل بکنند و دیگر جوانه کافی برای دوره بعدی محصول
باقی نماند. زمانیکه عمر مفید گیاهان به اتمام رسیده و قراراست گیاهان حذف
شده و با گیاهان جدید جایگزین شوند، در اینصورت می توان با اعمال مدوام
روزهای بلند به حداکثر گل در آخرین برداشت دست یافت.
|
|
|
|
انبارداری در مقایسه با سایر گل های بریده میخک هابمدت طولانی تری
بدون کاهش در کیفیت قابل انبار کردن هستند. انبارداری خشک در دمای پایین
یک روش معمول در نگهداری گل های میخک می باشد، هر چند که از انبار های کم
فشار نیز برای نگهداری استفاده می کنند. در طول انبارداری سرد و یا حمل
ونقل دما باید بین صفر تا 5/1 درجه سانتیگراد حفظ شودو رطوبت نسبی انبار در
حد 95-90 درصد تنظیم شود. در چنین شرایطی تولید اتیلن به حداقل رسیده و
سرعت پیر شدن کاهش می یابد. جریان مناسبی از هوا نیز جهت تهویه و خروج گاز
اتیلن تولید شده لازم است. برای بسته بندی از جعبه های کارتونی استفاده می
گردد. بخش داخلی جعبه ها با لایه های پلی اتیلن و روزنامه پوشانده می شود.
روزنامه ها در ته جعبه ها ، بین طبقات گل و روی جعبه ها قرار داده می شوند
تا قطرات آب تشکیل شده را جذب نماید. گل ها نباید با لایه های پلی اتیلن
تماس داشته باشند و به طور کامل پوشانده شوند. ته جعبه ها بهتر است برای
جلوگیری از حرکت گل ها در حین حمل ونقل ، دارای بر جستگیهای عرضی باشد.
کارتونها قبل از بسته شدن تا دمای صفر درجه سانتیگراد پیش سرما دهی می
شوند. جعبه ها باید به گونه ای چیده شوند که بین آنها فضای کافی جهت جریان
هوای سرد وجود داشته باشد. علاوه بر این وجود منافذ و سوراخ کافی در دیواره
جعبه ها جهت اطمینان از حرکت کافی و راحت هوا از درون بسته ها لازم و
ضروری است. تعادل رطوبتی در داخل بسته ها از اهم موارد مورد توجه است ،
کمبود رطوبت و تنش آبی باعث کاهش عمر انباری گل ها شده و بر عکس ، رطوبت
بالا و تجمع آب بر روی شاخ و برگ و گل ها موجب شیوع بیماری قارچی کپک
خاکستری (Botrytis) و سایر بیماری های بلایت گلبرگی می شود. یکی از روش های
موثر در جلوگیری از گسترش این نوع بیماری ها ، جلوگیری از نوسانات دمایی و
تشکیل قطرات آب در داخل بسته ها است. چون گلبرگ های آلوده نه تنها کیفیت
پایینی خواهند داشت ، بلکه عاملی جهت تولید اتیلن خواهند بود.
|
|
|
|
درجه بندی بعد از دوره انبار سرد ،
حمل طولانی و یا هر دو ، گل های درجه بندی شده دسته بندی می شوند و پس از
بریدن ته ساقه ها در محلول دوام بخش گرم قرار داده می شوند تا آب از دست
رفته ، جایگزین شود. انواع استاندارد در دسته های 25 تایی و انواع اسپری در
دسته های هفت تا ده تایی با حدود 35 گل باز شده یا نیمه باز درجه بندی می
شوند . میخک ها بر اساس صفات قابل اندازه گیری مثل طول ساقه ، استحکام ساقه
و قطر گل درجه بندی می شوند. سایر صفات مثل وجود یا عدم وجود آفات ،
بیماریها ، گل های بد شکل ، آسیب دیده، شکافتگی کاسبرگ ، ساقه های شکافته،
گل های بد رنگ براساس قضاوت تعیین می گردند.
|
|
|
|
در صورت اقدام به نگهداری گیاهان
مادری و ازدیاد، روش کار به ترتیب ذیل است: کاشت و استقرار گیاهان مادری
محلی که برای کاشت گیاهان مادری در نظر گرفته می شود باید تمیز، مراقبت شده
و عاری از آفات و بیماریها بوده و بهتر است از گلخانه تولید میخک های
بریدنی دور و یا جدا باشد. قلمه های سالم از تولید کنندگان شناخته شده
خریداری شده و در محل مورد نظر کاشته می شوند. برای کاهش میزان تولید گل و
همچنین افزایش شاخه دهی در گیاهان مادری شرایط روز کوتاهی اعمال می شود. در
این شرایط تعداد شاخه ها برای گرفتن قلمه زیاد شده و ریشه دهی قلمه ها نیز
در مقایسه با شرایط روز بلندی افزایش می یابد، هر چند که در طول ریشه دهی
قلمه ها در بستر روز بلندی ریشه زایی خوب را موجب می شود. برای اکثر ارقام
میخک طول روز بحرانی 13 ساعت است یعنی روشنایی بالای 13 ساعت روز بلندی و
کمتر از آن روز کوتاهی محسوب می شود. تهیه قلمه ها قلمه ها با 4 تا 5 گره
از گیاهان مادری تهیه می شوند. برای جلوگیری از انتشار بیماریها، قلمه ها
از گیاهان مادری بوسیله شکستن و جدا کردن گرفته می شوند و از چاقو یا قیچی
استفاده نمی شود. در صورتیکه قرار است قلمه ها به مناطق دور حمل شوند، در
این صورت بصورت ریشه دار یا بدون ریشه در داخل جعبه های با پوشش پلی اتیلن
منفذدار قرار داده می شوند. قلمه ها را می توان بمدت چندین هفته در دمای
صفر درجه سانتیگراد انبار کرد. محیط قلمه ها باید خشک باشد چون در صورت
مرطوب بودن امکان شیوع آلودگی در آنها وجود دارد.
|
|
|
|
توجه به تمیز و بهداشتی بودن محیط
ریشه زایی قلمه ها خیلی مهم است چون تاثیر مستقیمی در تولید قلمه های قوی و
سالم دارد. براساس میزان دمای بستر و رقم، ریشه زایی در عرض 2 تا 4 هفته
انجام می گیرد. در دمای 15 درجه سانتیگراد بستر، ریشه زایی در 3 هفته و در
دمای 20 درجه سانتیگراد در 2 هفته اتفاق می افتد. استفاده از هورمونهای
ریشه زایی مثل NAA بصورت پودر کمک موثری در افزایش تعداد قلمه های ریشه دار
شده می باشد. نور کامل و رطوبت محیطی بالا نقش مهمی در موفقیت و ریشه زایی
سریع قلمه ها دارد. تهیه بستر و کاشت گیاهان بسترهای کشت در گلخانه بصورت
بسترهای زمینی و یا بسترهای مرتفع انتخاب می شوند. بسترهای مرتفع نسبت به
بسترهای زمینی ارجح تر هستند بدلیل اینکه کنترل آفات و بیماریها و زهکشی در
آن راحتتر است. از طرف دیگر ترکیب بستر کاشت باید طوری باشد تا تخلخل و
زهکشی مناسب را فراهم بکند، برای اینکار میتوان اقدام به افزودن پیت
اسفاگنوم کرد، هر چند در طول زمان پیت پوسیده و از میزان تخلخل بستر کاسته
می شود. برای ایجاد خلل و خرج مطمئن تر استفاده از سنگریزه، شن درشت،
پرلیت، خرده سفال و یا غیره ضروری است. در این شرایط تعداد دفعات آبیاری
زیاد خواهد شد.
|
|
|
|
قبل از کاشت، گندزدایی بستر کاشت
از وظایف مهم پرورش دهنده می باشد، گندزدایی بستر با استفاده از متیل
بروماید یا کلروپکرین و یا با استفاده از بخار آب انجام پذیر است. ولی با
توجه به اینکه میخک به سمیت ناشی از بروماید حساس است بهتر است در درجه اول
از روشهای موثر دیگر استفاده کرد، در غیر این صورت بستر باید دارای تخلخل
کافی جهت تخلیه و خروج سریع گاز بعد از زمان گندزدایی، داشته باشد. در صورت
استفاده از بخار آب، بخار سرد (بخار هوادار) نسبت به بخار داغ ترجیح داده
می شود تا میکروارگانیسم های مفید در بستر حفظ شده و از تجزیه ترکیبات مفید
و تولید نمکهای مضر جلوگیری بعمل آید. تاریخ کاشت قلمه ها در بستر کاشت
بستگی به تقاضای بازار دارد و برنامه ریزی باید بصورتی باشد تا بیشترین
تولید در زمان اوج تقاضای بازار باشد. برای تولید محصول در اواخر اسفند
قلمه ها باید در تابستان کاشته شوند. ارقام استاندارد میخک تا دو سال پرورش
می یابند ولی انواع اسپری یکساله کاشته شوند و بعد با گیاهان جدید جایگزین
می شوند. در زمان کاشت قلمه ها باید دقت کرد عمق کاشت قلمه ها به اندازه
عمق آنها در بستر ریشه زایی باشد حتی قلمه هایی که کمی سطحی تر نیز کاشته
می شوند سریعتر مستقر شده و به پوسیدگی ناشی از Rhizoctonia مقاومتر هستند.
در این حال اگر 25 درصد قلمه ها بعد از اولین آبیاری بیافتند، معلوم می
شود که در عمق مناسب کاشته شده اند. فاصله و تراکم گیاهان بسته به رقم،
میزان نور و زمان کاشت انتخاب می شود.
|
|
|
|
در تولید یک ساله تراکم کاشت بالاست و
فاصله کاشت 15*10 سانتیمتر انتخاب می شود. در صورتیکه در محصول دوساله
فاصله کاشت 20*15 و یا 15*15 انتخاب می گردد. میخک دارای ساقه های نرم و
شکننده ای است و اگر قیم استفاده نشود ساقه های براحتی خم شده و ممکن است
زیر سنگینی گل بشکنند به این خاطر استفاده از قیمهای سیمی در گلخانه های
میخک رایج است. اولین لایه شبکه سیمی در زمان کاشت قلمه ها در روی بستر
قرار داده می شوند و بعنوان نشانگر برای کاشت قلمه ها استفاده می شود، سپس
باندازه 10 سانتیمتر بالا آورده می شود. لایه های بعدی قیم شبکه ای با
فاصله 10 سانتیمتر از لایه های پایینی قرار داده می شوند. د رمحصول یکساله
بسته به اندازه بوته و سرعت رشد آن از حدود 4 لایه و در محصول دو ساله از 6
لایه شبکه استفاده می شود. حفظ و نگهداری ساقه ها در لابلای قیم شبکه ای
نیازمند صرف کار است.
|
|
|
|
سربرداری و هرس میخک به منظور تنظیم و کنترل زمان گلدهی و افزایش
کیفیت گلهای تولیدی انجام می شود. ارقام اسپری بدون سربرداری تولید شاخه
های جانبی می کنند و کمتر سربرداری می شوند، در صورتیکه ارقام استاندارد
براحتی تولید شاخه های جانبی نمی کنند و نیازمند سربرداری هستند. برای
جلوگیری از انتقال بیماریها، عمل سربرداری با دست انجام می گیرد. چهار روش
سربرداری در میخک های استاندارد وجود دارد: 1ـ سربرداری منفرد بعد از 3 تا 4
هفته از زمان کاشت قلمه ها، عمل سربرداری با قطع بخش انتهایی شاخه اصلی
انجام می شود، که در این حالت 4 تا 5 شاخه جانبی تولید خواهد شد. د رگیاهان
حاشیه ردیفها که از نور بیشتری برخوردار هستند تعداد چهار شاخه جانبی و در
گیاهان داخل ردیفها سه شاخه جانبی نگهداری شده و بقیه هرس می شوند.
نگهداری تعداد زیاد شاخه جانبی با اینکه بر عملکرد محصول می افزاید ولی از
کیفیت گلهای تولیدی می کاهد.
|
|
|
|
روش سربرداری منفرد گلدهی سریع را موجب می شود ولی در این حالت گیاهان همه
در یک زمان به گل می نشینند. 2ـ سربرداری با قطع شاخه در این روش عمل
سربرداری مثل روش قبلی انجام میشود تا شاخه های جانبی تولید شوند، بعد از
حدود 7 ـ 5 هفته که شاخه های جانبی به طول مناسب می رسند، اندازه شاخه های
جانبی با هرس به نصف تقلیل می یابد. در این روش با اینکه عملکرد در برداشت
اول کم می شود، ولی یکنواختی تولید در طول سال افزایش می یابد. 3ـ سربرداری
دوگانه از این روش کمتر استفاده می شود چون عملکرد در یک زمان خیلی بالا
می رود و همچنین مشکل تولید شاخه های ضعیف بعد از برداشت وجود خواهد داشت.
برای انجام این نوع سربرداری حدود 5 هفته بعد از سربرداری اول که اندازه
شاخه های جانبی به 13ـ10 سانتیمتر می رسد، سربرداری دوم بر روی این شاخه ها
بعمل می آید. 4ـ سربرداری منفرد همراه با سرزنی شبیه روش قبلی است و تنها
فرق آن این است که در سربرداری دوم تنها قسمت خیلی کمی از انتهای شاخه
برداشت می شود. در مورد شاخه های بزرگتر این عمل بمدت دو ماه انجام می
گیرد. این روش تولید محصول را در یک مزرعه بزرگ یکنواخت تر می کند. در
صورتیکه در فصل تابستان حفظ دمای گلخانه در حد بهینه مشکل و یا اقتصادی
نباشد، در این حالت تمام گیاهان در ارتفاع 25 تا 30 سانتیمتری سرزنی شده و
یا به تدریج هرس می شوند، تا از تولید محصول ناخواسته در تابستان جلوگیری
شود و گیاهان برای تولید بالا در دوره بعدی آماده شوند.
|
|
|
|
میخک یکی از گلهایی است که میزبان
بسیاری از ویروسها و قارچها است و آلودگی آن باعث کاهش شدید کیفیت و عملکرد
می گردد. لذا برای اکثر تولیدکنندگان میخک های بریدنی صرف می کند که قلمه
های سالم و آماده را از تولید کنندگان معتبر تهیه بکنند.
|
|
|
|
تیمار
بعد از برداشت براینکه گل های برداشت شده از تاثیر عوامل سوء محیطی
مثل دمای بالا ، اتیلن ، رطوبت کم ، نبود مواد غذایی و عوامل آلوده کننده
در امان باشند، لازم است در شرایط خاصی نگهداری شوند، ارقام مختلف میخک از
لحاظ حساسیت به اتیلن محیطی و درونی با هم فرق می کنند. ارقامی که از لحاظ
تولید اتیلن فراز گرا هستند، سریعتر پیر شده و عمر ماندگاری کمتری دارند،
در صورتیکه ارقام فاقد چنین خصوصیتی دیرتر پیر شده و عمرشان طولانی تر است.
تحقیقات نشان داده است که در انتخاب ارقام، بهتر است ارقامی که از لحاظ
تولید اتیلن نافرازگرا هستند ، انتخاب شوند چون عمر بعد از برداشت آنها حتی
از ارقام غیر حساس به اتیلن بیشتر است . اتیلن باعث خمیدگی گلبرگ ها به
طرف پایین و قهوه ای شدن آنها شده و از کیفیت و بازار پسندی گل ها بشدت می
کاهد . برای کاهش اثرات زیان بخش اتیلن از ترکیبات بازدارنده تولید اتیلن و
یا از ترکیبات بازدارنده عمل اتیلن استفاده می شود. ترکیبات دارای نقره ،
مثل تیوسولفات نقره و یا نیترات نقره از عمل اتیلن جلوگیری می کنند،
بطوریکه در حال حاضر به میزان زیادی از این ترکیبات در محلولهای دوام بخش
گل استفاده می گردد. بدلیل اثرات سمی نیترات نقره ، تیو سولفات نقره بیشتر
ترجیح داده می شود. گل های تیمار شده با (STS) دارای طول عمر حدود 30 روز
هستند در صورتیکه گل های تیمار نشده تنها بمدت 6 تا 9 روز عمر کردند.
افزودن ساکارز (10 % ) به محلول نگهدارنده حاوی (STS) عمر گل ها را بیشتر
افزایش داده و بر کیفیت آنها نیز می افزاید . ساکارز بعنوان یک منبع غذایی
استفاده شده و ساختمان و وظیفه غشاء سلولی را همچنان حفظ کرده و پتانسیل
اسمزی را فراهم می کند.
|
|
|
|
همچنین از قارچ کش ها و با کتری کش ها
نیز در محلول دوام بخش گل ها استفاده می گردد. چون در صورت نبود این مواد،
در کنار سایر شرایط مطلوب از قبیل وجود آب و ساکارز انواع باکتریها و
قارچها در محیط رشد کرده و با تجمع در درون آوند های چوبی موجب بسته شدن
آنها می گردند. به این خاطر استفاده از آب یون زدایی شده یا تقطیر شده برای
جلوگیری از چنین مشکلاتی پیشنهاد می گردد. همچنین از ترکیبات باز دارنده
رشد میکروارگانیسم ها مثل 8-HQC ( 8- هیدروکسی کوینولین ) و شرایط اسیدی با
5/3 = PH در محلول های دوام بخش استفاده می گردد. گل هایی که در مرحله
جوانه برداشت شده اند برای شکوفایی کامل و بی عیب ونقص باید در محلول شکوفا
کننده قرار داده شوند. در این شرایط نمو و باز شدن گل ها سریعتر از شرایط
عادی انجام شده و حتی کیفیت گل های باز شده بهتر از کیفیت گل های تازه
برداشت شده در آن مرحله است. محلول های شکوفا کننده دارای مقادیر بالای
ساکارز (12-10 در صد ) هستند که به باز شدن سریع جوانه ها و افزایش عمر گل
های تولید شده کمک می کند. افزودن STS و ترکیبات ضد قارچ و باکتری به حصول
نتایج مطلوبتر کمک فراوان می کند. بهترین شرایط شکوفایی جوانه های گل در
محلول های نگهدارنده دمای محیطی حدود 21 درجه سانتیگراد با شدت نور حداقل
8/10 کیلو لوکس می باشد.
|
|
|
|
در ازدیاد میخک مهمترین موضوع انتخاب و
نگهداری گیاهان مادری برای تهیه قلمه است. برای انجام اینکار انتخاب و
مهیا کردن محیطی بهداشتی و کنترل شده جهت گرفتن قلمه های سالم و عاری از
ویروس بسیار مهم است.
|
|
|
|
برداشت : بهترین زمان برداشت در طول شبانه روز اوایل صبح است،
موقعی که گل ها در تورم کامل هستند. برداشت گل ها بوسیله چاقو یا قیچی های
تیز انجام می گیرد. بعد از برداشت ، گل ها درجه بندی شده و در محلول دوام
بخش در دمای 1 تا 6 درجه سانتیگراد قرار داده می شوند. گل ها در مراحل
مختلف قابل برداشت هستند. از زمان جوانه خیلی سفت تا موقعی که گلبرگ ها روی
کاسبرگ ها خم می شوند. برداشت جهت حمل به بازارهای دور بهتر است موقعی
باشد که گلبرگ باندازه 5/1ـ 5/0 سانتیمتر بالای کاسبرگ رشد کرده باشند و
دارای رنگ مطلوب رقم باشد. ارقام اسپری میخک زمانی برداشت می شوند که دو تا
سه گل باز شده و بقیه جوانه ها رنگ گرفته اند.در ارقام استاندارد 2 تا 3
گره و در ارقام اسپری 3 تا 4 گره در زیر محل برش در زمان برداشت گل نگه
داشته می شود، تا جوانه لازم برای دوره بعدی گلدهی وجود داشته باشد.
|
|
|
|
برداشت در مرحله جوانه سفت : میخک هایی که
در مرحله جوانه سفت یا کمی باز شده برداشت می شوند در مقایسه با گل هایی که
در مرحله شکوفایی کامل برداشت می شوند از عمر انباری طولانی تری برخوردار
هستند جوانه های سفت اتیلن کمتری تولید کرده و به بیماریهای قارچی مقاومتر
هستند. گل های کاملاً باز در دمای پایین حداکثر تا 3 ـ 2 هفته انبار می
شوند، در صورتیکه جوانه ها بمدت طولانی تر تا 6 الی 10 هفته قابل نگهداری
هستند. ولی برای حصول نتایج مطمئن بهتر است نگهداری بصورت جوانه بطور متوسط
بمدت 4 تا 5 هفته باشد . ثابت شده است که میخک های برداشت شده در مرحله
جوانه سفت و تیمار شده با تیو سولفات نقره (STS) و ساکارز بمدت 20 تا 24
هفته در دمای صفر تا یک درجه سانتیگراد ، بطور موفقیت آمیزی در انبار خشک
قابل نگهداری هستند. برداشت و انبار داری در مرحله جوانه دارای مزایای
دیگری نیز هست از جمله : افزایش عملکرد ، امکان حداکثر برداشت در آخرین
مرحله برداشت محصول قبل از حذف کامل مزرعه به منظور کاشت گیاهان جدید و در
نتیجه کاهش فاصله زمانی بین کاشت ها . علاوه بر اینها حمل ونقل جوانه ها
راحتتر است . بسته بندی آنها فشرده تر و در نتیجه مقدار شاخه حمل شده در
واحد سطح بیشتر و هزینه حمل پایین تر است .
|
|
